Podczas badań powierzchniowych w roku 1972 na styku czterech miejscowości : Pawłowic, Tura Piasków oraz Bełku-Kwaskowa dokonano pierwszych odkryć archeologicznych. Obszar ten zajmuje zaledwie kilka km2 powierzchni, leży na południowo-wschodnim krańcu Płaskowyżu Jędrzejowskiego, przylegając do doliny Nidy w miejscu gdzie trasę nadzalewową tej rzeki rozcina niewielki, prawobrzeżny jej dopływ-Businka. Z ujawnionych wówczas zaledwie 4 stanowisk (ryc. 1), aż 3 zaliczono do kategorii nieokreślonych kulturowo i ubogich poznawczo, wszystkie również uznano za nie zagrożone z konserwatorskiego punktu widzenia W latach 80-tych obszar ten przekształcił się z terenu o czysto rolniczym charakterze w niemal zagłębie eksploatacji piasku budowlanego.
Ryc. 1
Podczas wydobywania złóż piasku ujawniły się dwa kolejne stanowiska archeologiczne :
-cmentarzysko kultury łużyckiej w Pawłowicach oraz wielofunkcyjny obiekt kultur trzecinieckiej i łużyckiej w Turze Dolnym-Businie. Znaleziono groby z 1100 - 900 roku p.n.e. które zupełnie zmieniły pogląd na kulturę łużycką w Polsce. Każdy sezon przynosił nowe odkrycia i dane wzbogacając zarówno obraz otrzymany w wyniku badań powierzchniowych jak i wiedzę gromadzoną w toku wykopalisk. W ciągu ostatnich dwóch dekad ten początkowo niewielki zbiór, złożony z kilku, przeważnie niejasno przedstawiających się obiektów zmienił się w potężny kompleks osadniczy, w skład którego wchodzi obecnie 31 stanowisk archeologicznych w większości wielokulturowych, a nierzadko też wielofunkcyjnych. Przeważają wśród nich osady, ale nie mało jest też nekropoli. Pod względem chronologiczno-kulturowym stanowiska reprezentują wszystkie etapy rozwojowe, poczynając od kultury trzecinieckiej , poprzez kolejne fazy kultury łużyckiej, kulturę pomorską, jak również kulturę przeworską z okresu póżnorzymskiego .
W trakcie odkryć jakich dokonano w Bełku-Kwaskowie w obrębie rozległej piaśnicy zarejestrowano zagadkowo przedstawiające się uklady obiektów i lużnych fragmentów naczyń w skład których wchodzą m.in. 4 groby kultury pomorskiej z których 2 zostały zniszczone przy pobieraniu piasku.
Na stanowisku w Pawłowicach szczególnie intensywnie eksplorowanych wykopaliskach przebadano dotychczas 68 grobów ciałopalnych kultury łużyckiej z póżnej fazy wczesnej epoki żelaza. Wśród pochówków dominowały obiekty bezpopielnicowe, zakładane często w dużych owalnych jamach nakrytym brukiem kamiennym ułożonym w sposób mniej lub bardziej regularny. Groby tego typu odznaczały się także bogatym wyposażeniem, w którego skład wchodziły przedmioty brązowe i żelazne a przede wszystkim naczynia przystawne niekiedy w liczbie nawet kilkunastu egzemplarzy. W roku 1997 na terenie stanowiska odkryto drobne ozdoby i części stroju złożone w kubku glinianym oraz tuż przy nim bezpośrednio w piasku. Depozyt ten pochodzi ze schyłku epoki brązu i nie wiąże się z funkcjonującym póżniej na tym terenie cmentarzyskiem.
O wiele większym skomplikowaniem układów funkcjonalno-chronologicznych odznacza się stanowisko w Turze-Dolnym Businie. Przebadano tam łącznie 529 obiektów osadowch kultury trzecinieckiej i póżnołóżyckiej oraz 202 groby kultury łóżyckiej należące do dwóch odrębnych nekropoli. Wśród obiektów osadowych przeważały różnej wielkości i kształtu jamy o gospodarczym przeznaczeniu. Zarejestrowano również doły posłupowe tworzące w kilku rejonach zgrupowanie o bardziej regularnym układzie.
W wypełniskach jam występowały przede wszystkim fragmenty naczyń glinianych, polepa oraz kości zwierzęce. Trafiały się też drobne wyroby krzemienne, fragmenty kamieni żarnowych, rozcieracze a ponadto przęśliki i ciężarki tkackie. Dotychczas odkryto tu 81 grobów. Przeważały zdecydowanie obiekty bezpop ielnicowe, założone w dość dużych owalnych jamach i wyposażone z reguły w różnego typu kamienne obstawy. Przepalone kości znajdowały się na dnie jamy grobowej w towarzystwie zwykle od 4 do 8 naczyń brązu brązu przystawnych. Wśród kości zwykle rejestrowano drobne ozdoby i części stroju wykonane z
brązu lub żelaza. Sposoby pochówków były różne, jedne w urnach inne bezpośrednio w zimi, ponadto urn na wierzchu obsypana była ludzkimi prochami część.
Łącznie na tych terenach odkryto 26 stanowisk archeologicznych.
Podczas badań powierzchniowych w roku 1972 na styku czterech miejscowości : Pawłowic, Tura Piasków oraz Bełku-Kwaskowa dokonano pierwszych odkryć archeologicznych. Obszar ten zajmuje zaledwie kilka km2 powierzchni, leży na południowo-wschodnim krańcu Płaskowyżu Jędrzejowskiego, przylegając do doliny Nidy w miejscu gdzie trasę nadzalewową tej rzeki rozcina niewielki, prawobrzeżny jej dopływ-Businka. Z ujawnionych wówczas zaledwie 4 stanowisk, aż 3 zaliczono do kategorii nieokreślonych kulturowo i ubogich poznawczo, wszystkie również uznano za nie zagrożone z konserwatorskiego punktu widzenia W latach 80-tych obszar ten przekształcił się z terenu o czysto rolniczym charakterze w niemal zagłębie eksploatacji piasku budowlanego. Podczas wydobywania złóż piasku ujawniły się dwa kolejne stanowiska archeologiczne: -cmentarzysko kultury łużyckiej w Pawłowicach oraz wielofunkcyjny obiekt kultur trzecinieckiej i łużyckiej w Turze Dolnym-Businie. Znaleziono groby z 1100 - 900 roku p.n.e. które zupełnie zmieniły pogląd na kulturę łużycką w Polsce. Każdy sezon przynosił nowe odkrycia i dane wzbogacając zarówno obraz otrzymany w wyniku badań powierzchniowych jak i wiedzę gromadzoną w toku wykopalisk. W ciągu ostatnich dwóch dekad ten początkowo niewielki zbiór, złożony z kilku, przeważnie niejasno przedstawiających się obiektów zmienił się w potężny kompleks osadniczy, w skład którego wchodzi obecnie 31 stanowisk archeologicznych w większości wielokulturowych, a nierzadko też wielofunkcyjnych. Przeważają wśród nich osady, ale nie mało jest też nekropoli. Pod względem chronologiczno-kulturowym stanowiska reprezentują wszystkie etapy rozwojowe, poczynając od kultury trzecinieckiej , poprzez kolejne fazy kultury łużyckiej, kulturę pomorską, jak również kulturę przeworską z okresu póżnorzymskiego . W trakcie odkryć jakich dokonano w Bełku-Kwaskowie w obrębie rozległej piaśnicy zarejestrowano zagadkowo przedstawiające się uklady obiektów i lużnych fragmentów naczyń w skład których wchodzą m.in. 4 groby kultury pomorskiej z których 2 zostały zniszczone przy pobieraniu piasku. Na stanowisku w Pawłowicach szczególnie intensywnie eksplorowanych wykopaliskach przebadano dotychczas 68 grobów ciałopalnych kultury łużyckiej z póżnej fazy wczesnej epoki żelaza. Wśród pochówków dominowały obiekty bezpopielnicowe, zakładane często w dużych owalnych jamach nakrytym brukiem kamiennym ułożonym w sposób mniej lub bardziej regularny. Groby tego typu odznaczały się także bogatym wyposażeniem, w którego skład wchodziły przedmioty brązowe i żelazne a przede wszystkim naczynia przystawne niekiedy w liczbie nawet kilkunastu egzemplarzy. W roku 1997 na terenie stanowiska odkryto drobne ozdoby i części stroju złożone w kubku glinianym oraz tuż przy nim bezpośrednio w piasku. Depozyt ten pochodzi ze schyłku epoki brązu i nie wiąże się z funkcjonującym póżniej na tym terenie cmentarzyskiem. O wiele większym skomplikowaniem układów funkcjonalno-chronologicznych odznacza się stanowisko w Turze-Dolnym Businie. Przebadano tam łącznie 529 obiektów osadowch kultury trzecinieckiej i póżnołóżyckiej oraz 202 groby kultury łóżyckiej należące do dwóch odrębnych nekropoli. Wśród obiektów osadowych przeważały różnej wielkości i kształtu jamy o gospodarczym przeznaczeniu. Zarejestrowano również doły posłupowe tworzące w kilku rejonach zgrupowanie o bardziej regularnym układzie. W wypełniskach jam występowały przede wszystkim fragmenty naczyń glinianych, polepa oraz kości zwie rzęce. Trafiały się też drobne wyroby krzemienne, fragmenty kamieni żarnowych, rozcieracze a ponadto przęśliki i ciężarki tkackie. Dotychczas odkryto tu 81 grobów. Przeważały zdecydowanie obiekty bezpopielnicowe, założone w dość dużych owalnych jamach i wyposażone z reguły w różnego typu kamienne obstawy. Przepalone kości znajdowały się na dnie jamy grobowej w towarzystwie zwykle od 4 do 8 naczyń brązu brązu przystawnych. Wśród kości zwykle rejestrowano drobne ozdoby i części stroju wykonane z brązu lub żelaza. Sposoby pochówków były różne, jedne w urnach inne bezpośrednio w zimi, ponadto urn na wierzchu obsypana była ludzkimi prochami część. Łącznie na tych terenach odkryto 26 stanowisk archeologicznych.
::zobacz zdjęcia:: | 
Historia
